Bu Cuma “Kuşlukta Yazarlar” buluşmasının konuğu, yazarlar dünyasında kendisine büyük bir gayretle yer edinmeye çalışan Ayşe Filiz Avşar Hanımefendiydi. Ayşe Filiz Hanımı dinlerken kısa dinlenme aralarında da yazı yazmanın mümkün olduğunu anladım. O anda “beynin paralel işlemci” olduğu bilgisini hatırladım. Gerçekten de beyin aynı anda birden fazla işi yapabilecek yeterlikte tasarlanmış.  Ancak çok az insan beynin bu imkânlarından yararlanmaktadır. Gözlemlediğim kadarıyla iş yoğunluğu gereği “Bir Arpa Boyu Yol” yazarı Ayşe Filiz Hanım da beynin bu imkânlarından etkili bir biçimde yararlanabiliyor.

Yazarın üçüncü kitabı olan “Bir Arpa Boyu Yol”, Ede Yayıncılık tarafında “Türk Gezginleri” dizisi ve Evliya Çelebi’nin 400. Doğum yıldönümüne adanan çalışmalar arasında okuyucularla buluşturulmuş.

Kitapta yer alan yazılardan bazılarını daha önce Türk Yurdu Dergisinde beğenerek okumuştum. Dolayısıyla o yazıların yanına yenilerinin de eklenerek kitap haline getirilmesine ayrıca sevindim. Bizi böyle güzel bir eserle buluşturduğu için yazarımıza ve yayın evine teşekkür ediyorum.

“Bir Arpa Boyu Yol” kitabında dünyanın dört bir yanına yapılan seyahatlerde edinilen izlenimler paylaşılıyor. Özellikle yazarı etkileyen farklı kültürel unsurlar ön plana çıkıyor. Yazar, farklı kültürel unsurlar üzerinden karşılaştırmalar yaparak izlenimlerini somutlaştırıyor ve yer yer okuyucuyu tarihin derinliklerine daldırıp çıkartıyor.

Gezi yazıları, bir anlamda kültürler arası karşılaştırmaları da içinde barındırır. İnsan, karşılaştığı her yeni durumu mevcut birikiminden hareketle anlamlandırarak bulunduğu ortama uyum sağlamaya çalışır. Gezginler de öyle. Gittikleri yerlerde gördükleri yeni durumları kendi kültürel birikimlerinden hareketle anlamaya çalışırlar. Yeni durumu anlama sürecinde, kendiliğinden karşılaştırmalar yaparlar. Gezi yazıları, bir anlamda, kendiliğinden yapılan karşılaştırmaların ürünü olarak okuyucuyla buluşurlar. Geziler yurt içi olursa, yöreler arası karşılaştırmalar; yurt dışı olursa ülkeler arası karşılaştırmalar söz konusu olur. Böylece farklı kültürel yapılar hakkında daha nitelikli öğrenmeler gerçekleşir.

Gezi Yazıları, Bir Öğrenme Ortamı Olabilir mi?

Öğrenme ortamını, öğrenen ile öğrenme nesnesinin etkileşim halinde olduğu ortam kabul eder isek, gezi yazıları bir öğrenme ortamı olarak kabul edilebilir. İnsan öğrenmelerini çevresiyle etkileşime girmek suretiyle gerçekleştirmektedir. Her yazılı metin gibi, gezi yazıları da bireyin öğrenme çevresini oluşturur. Birey söz konusu çevreyle etkileşime girerek öğrenir.

Birey gezi yazıları üzerinden neler öğrenebilir?

Gezilen yörelere veya ülkelere ait kültürel değerleri ve bu kültürel değerler üzerinden kendi kültürünün güçlü ve zayıf yönlerini öğrenebilir. Bol örnekler sunması ve öğrenmenin doğası gereği bol örnekle zenginleştirilen öğrenme konularının daha kolay öğrenilmesi dolayısıyla, gezi yazıları etkili bir öğrenme ortamı oluşturabilir.

Ülke dışı gezi izlenimlerini karşılaştırmalı bir şekilde anlatan yazılar, kültürel değerlerin yerel ve evrensel boyutlarının öğrenilmesi bağlamında etkili birer öğretim materyali olarak kullanılabilirler. Her kültürel değer, ait olduğu kültürel bağlamda bir toplumsal sorunun çözümü olarak üretildiği için, söz konusu çözümler bazı durumlarda farklı toplumlar için de yararlı olabilir.

Bu bağlamda, her kültürel değer hem yerel ve hem de evrensel ölçekte yararlı olma potansiyeline sahiptir. Dolayısıyla, aynı toplumsal sorun için iki veya daha fazla sosyo-kültürel yapılar tarafından üretilen çözümleri görmek, insanı yöntem zenginliğine kavuşturur.

Mensubu olduğu kültürün güçlü ve zayıf yanlarını anlamasını kolaylaştırırken insani değeri yüksek kültürel değerler üretme imkânını artırabilir. Bu açıdan bakıldığında, iyi tasarlanmış gezi yazıları etkili bir öğrenme ortamı oluşturabilirler. Bu bağlamda, “Bir Arpa Boyu Yol” kitabının farklı kültürleri öğrenme ve farklı kültürler içinde kendi kültürümüzün yerini görme açısından etkili bir öğrenme ortamı oluşturabileceğini düşünüyorum.

Eriman TOPBAŞ - Yrd. Doç. Dr.