Kafkas Tutsağı

Diriliş, Savaş ve Barış gibi karmaşık öykülerin yazarı Tolstoy, büyüklerin dünyasından çıkardığı öykülerle kurduğu, çocuklara yönelik yapıtların da iyesi. Onlardan biri dört öyküden oluşan Kafkas Tutsağı. Biri betikle aynı adı taşıyan dört öykünün başlıkları; Baskın, Orman Kesimi ve Rütbesi Düşürülen.

Tolstoy’un, ömrü boyunca yazdıkları arasında en değerli bulduğu öykülerinin başında gelen Kafkas Tutsağında yazar, iki tutsağın yakalanış ve kaçış sürecinde yaşadıklarını, onlardan biri olan Jilin’in gözlemleriyle anlatıyor.

Rus yayılmacılığının Kafkasya’ya uzandığı işgal yıllarında, Rus askerleri arasında Kafkasya’da bulunan Tolstoy, yarattığı Jilin kişiliğinde kendi yaşamından izlere yer verir. Asker Jilin’in kaçışını Dina adlı küçük bir kız çocuğu sağlar.

Jilin’e insanlığını anımsatan davranışlarıyla küçük kızın çocuksu yaklaşımı, Rus istilasına karşı vuruşan büyüklerin acılı yaşamlarından çok uzaktadır:
“Büyük bir adamdır o ihtiyar, ” dedi efendisi. “Bir zamanlar köyün en yiğit adamıydı, çok Rus öldürmüştür. Varsıldı: Üç karısı, sekiz oğlu vardı.

Bunların yaşadığı köye Ruslar geldiler, bütün köyü yaktılar, yıktılar, karısını ve yedi oğlunu öldürdüler. Sağ kalan tek oğlu da Ruslara teslim oldu. İhtiyar da gitti ve Ruslara teslim oldu.

Üç ay yaşadı onların arasında, bu süre içinde oğlunu buldu, elleriyle öldürdü, sonra da kaçıp geldi. O günden sonra savaşı bıraktı, Mekke’ye gitti, hacı oldu. Başlığına o yüzden sarık sarar.

Siz Rusları hiç sevmez. Seni öldürmemi istedi benden. Ama nasıl öldürürüm seni, o kadar para verdim senin için. Hem ben seni sevdim de İvan: Söz vermemiş olsaydım seni bırakmazdım bile. Nerde kaldı öldürmek!” Bunları söyleyip güldü, sonra Rusça: “Sen İvan iyi, ben Abdül iyi!” dedi

Tolstoy’un gözdesi Kafkas Tutsağı üç kez sinemaya uyarlandı. İlki 1930 yılında Aleksandır İvanovski yönetmenliğinde, ikincisi 1975 yılında Georgiy Kalatozişvili tarafından çekilen kurmacaların sonuncusu, 1996 yılında Sergey Bodrov imzasıyla gösterime girdi.