Aşkın Adı Rize

Vali Hüsnü Uzgören, 1939 yılında Ankara’ya gönderdiği yazıda “Kırk beş kilometre murabbaı sahada bulunan Rize Şehri’nin yalnız bir semtinde Belediye’ye ait bir mezarlık tesis edilmişse de ihtiyaca kâfi olmadığından…” diyor. Rize’de şehir mezarlığı bulunmaz. Uygun arazi de yoktur zaten. Yaşayanlar, önce kendilerini düşünmek ve karınlarını doyurmak zorundadırlar ve bulduğu araziye önce bir ev kondurur, sonra da ekerler. Bunu kınamak doğru değildir, haklılardır. Sonra da geçmişleri için mezarlık yeri olarak kendi bahçelerini kullanmaya mecbur kalırlar. Rize’de çaylıkların arasında sessizce yatan, büyük hesap gününü bekleyen ata, dede kabirleri vardır.
İnsana bir garip gelir önce bu. Her gün burun buruna, yan yana geçmişinizle birlikte olmak nasıl bir duygudur, anlamakta zorlanırsınız. Sonra kendiniz için değerini anlarsınız. Her gün, bu dünyanın geçiciliğini tekrar tekrar kafanıza yazmak, “kötü” insan olmaktan kaçınmak, bu dünyaya bel bağlamamak içindir. Onlara her gün Fatiha okumayı unutmamak için de iyi olur. Dahası bu toprak parçalarını satıp daha büyük şehirlere kaçmanızı, bu toprakları ve kabirleri yâd ellere bırakmanızı da önler bu uygulama. O topraklar yurttur, satılmaz. Satılırsa mezarlar da satılır, ana babanın toprakları da. Ana babayı satmaktır, toprağı satmak. Rizeli belki bunun için toprağını satmaz.

Ana babayı satmaktır, toprağı satmak…

 

Bir Rizeli, bunun sebebini şöyle anlatıyor. “İçinde bizim mezarlarımız olursa gurbete gidince satmasın, ya da kumar borcuna feda etmesin uşaklar!”
Her gün kabir görmeyi kanıksar mı Rizeli? Kanıksar da, bu dünyanın geçiciliğini ve Fatiha okumayı unutur mu? Bir gün vazgeçip her şeyden, atalarının mezarlarını da bırakıp bir yabancının tapusunun altına, buralardan gider mi gurbete, temelli olarak, bilinmez.

Aşkın adı Rize s.67